බල්ලා මළ ඇල්ල - උඩ කරවිට (යතුරුපැදි චාරිකා)

වනගත සොඳුරිය

අදත් ඔන්න මම යතුරුපැදි චාරිකා සටහනක් අරගෙන ආවා. ඇත්තටම යතුරුපැදිය තරම් පරිසරය විඳිමින් පරිසරයට සමීපව ගමන් යන්න සුදුසු වෙනත් වාහනයක් නැති තරම්. නමුත් වෙනත් රථයකට සාපේක්ෂව ජීවිත අවදානම ඉහළ වාහනයක් බවත් මතක තියාගෙනම පරෙස්සමෙන් චාරිකා කළ යුතුයි.

ඉතින් මගේ මෙවර ගමනාන්තය බොහෝ දෙනෙක් අසාවත් නැතුවා නිසැකයි. කොටින්ම මේ දිය ඇල්ල අවට ගම්වාසීන් පවා මේ ගැන එතරම් දැනුවත් නෑ. මේ වනගත අති සුන්දර දියඇල්ල හැඳින්වෙන්නේ 'බල්ලා මළ ඇල්ල' නමින්. පිහිටා තිබෙන්නේ රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ උඩකරවිට ගම් ප්‍රදේශයේ...මම මේ චාරිකාව ගියේ 2011 අවුරුද්දේ... මේ සටහන ලියන්න බොහෝ කාලයක් පෙරුම් පුරා ගෙන හ‍ිටියත් ඡායාරූප ටික අස්ථාන ගත වෙලා තිබුණු නිසා වැඩේ කෙරුණෙ නෑ. අන්තිමට යාන්තම් ලක්දසුන් වෙබ් එකට යවපු ට්‍රිප් රිපොර්ට් එකක් ඊමේල් අවුට්බොක්ස් එකේ තිබිල හම්බ වුණා. 
සුපුරුදු පරිදි අනිත් යතුරුපැදි චාරිකා වගේම මේ චාරිකාවත් ගියේ මගේ පාදපරිචාරිකාව එක්කමයි. සාමාන්‍යයෙන් අපි රත්නපුරේ යන්නේ කළුතරින් හැරිලා බණ්ඩාරගම හරහා. නමුත් බයික් එකේ යන නිසා අතුරු පාරවල් ඔස්සේ වඩාත් ගම්බද ප්‍රදේශ හරහා යන්න අපි තීරණය කළා.
ඒ අනුව හික්කඩුවෙන් ගමන් ආරම්භ කළ අපි කහව, මීටියාගොඩ හරහා ඇල්පිටියට ආවා. ඇල්පිටියෙන් පිටිගලටත් එතැනින් පැලවත්තටත් ආපු අපි පහළ හෙවෙස්ස හරහා බදුරලිය දක්වා දිවෙන මාර්ගයට ප්‍රවිෂ්ට වුණා.

නිසංසල මංපෙත...

කළුගල ආරණ්‍ය සේනාසනය ආසන්නයෙන් දිවෙන මේ මාර්ගය අතිශය නිසංසල ඒවගේම සුන්දරත්වයෙන් අනූන එකක්. බයිසිකලයේ රිද්මික නාදය හැරුණාම අවටින් ඇසෙන්නේ කුරුලු කූජනයත් පාර අසලින්ම ගලා හැලෙන දියදහරා වල සිලිසිලියත් පමණයි. ගෙවල් දොරවල් අඩුවෙන් හා ඈතින් පිහිටා තිබුණු මේ මාර්ගයේ වාහනයක් මුණ ගැහුණෙත් ඉඳහිටයි. 
මේ සුන්දරත්වය උපරිමයෙන්ම විඳිමින් ඉතා සෙමින් ධාවනය කළ අපි කුඩා දියදහරක් අසල නැවතී විඩා නිවා ගන්නටත් අමතක කළේ නෑ.

සීත දියදහරා....

මෙසේ ගමන් කළ අපි කඹුරාවල හන්දියෙන් කලවාන මාර්ගයට ප්‍රවේශ වුණා. බදුරලිය නගරය ආසන්නයේ මදක් නතරවුණ අපි මගුරු ග‍ං ඉවුරේ හිඳ උදෑසන ආහාරය සප්පායම් වුණා....

මගුරු ගං ඉවුර....

උදෑසන ආහාරයෙන් පසු දිගටම ගමන් කළ අපි කලවාන හරහා කරවිට නගරයට පැමිණියා. මෙවිට යාන්තම් පොද වැස්සක් ඇද හැලෙන්නට පටන් ගත් නිසා කරවිට නගරයේ කඩපිලක මදක් රැඳී සිටින්නටත් අපට සිදු වුණා. කෙසේ නමුත් සොබාදම් මාතාව අපට කාරුණිකව සැලකූ නිසා මද වර්ෂාව වැඩි වෙලාවක් පැවතියේ නෑ. මෙදා ගමනේ අපේ මාර්ගෝපදේශකයා වුණේ මගේ කාර්යාල මිතුරෙක්. ඔහු ‍නිවිතිගල ගම්වැසියෙක් වුණත් මේ දිය ඇල්ල ගැන එතරම් අසා තිබුණේ නෑ. ඒ නිසා කරවිට කඩපොළේ උදවියගෙනුත් පාර අසා ගෙන අපි ගමන පිටත් වුණා.
කරවිට හන්දියෙන් පරණවත්ත පාරට හැරී මීටර් කීපයක් ගම මැදින් යන විට කුඩා පාලමක් හමු වුණා. ඉන් එගොඩ වී කිලෝමීටරයක් පමණ ගමන් කරද්දී ඈත වනාන්තරය අතරින් රිදී ඉරක් සේ  මේ සුන්දර දිය දහර පළමුවරට අපේ නෙත ගැටුණා.

රිදී දිය දහර...(බොහෝ ඈතින්)

පාර අයිනේ කඩපිලක බයිසිකල් නතර කල අපි ගන කැලෑව මැදින් යාන්තම් මතු වී ‍පෙනුන අඩිපාරක් දිගේ දියඇල්ල සොයා යන ගමන ඇරඹුවා. ගස් ගල් උඩින් පනිමින්, දියපාරවල් වලින් එතෙර වෙමින් ගිය මේ ගමන ඇත්තටම තරමක් දුෂ්කර එකක්. 

මග කටුකයි...

මග දිගට එල්ලෙන්නට බලා සිටින දහස් සංඛ්‍යාත කූඩැල්ලන් අපේ ගමන වඩාත් දුෂ්කර කළා. නමුත් අවට පරිසරයේ සුන්දරත්වයත්, ළඟ ළඟම  ඇහෙන දිය දහරේ හෝ හෝ නාදයත් අපේ වෙහෙස පළවා හැරියා. මගදිගට දක්නට ලැබුණු නොඉඳුල් දියදහරා වල සුන්දර මත්ස්‍ය වර්ග පිරී සිටියා. ඒ අතර බුලත් හපයා, හීත මස්සා, ගල් පාඬියා වැනි බහුතරයක් ආවේණික මත්ස්‍ය වර්ගයන්. රතු වල්ගයක් ඇති සුන්දර මත්ස්‍යයෙක් වන තල් කොස්සා ද මේ දිය දහරා වල දුටු සුවිශේෂ මත්ස්‍යයෙක්.
දියඇල්ල ආරම්භ වන ස්ථානයට පිවිසීම අපේ අරමුණ වූ නිසා අපි දිය ඇල්ලට වටෙන් ඉහළ නැගීම ආරම්භ කලා. ගල් මුල් වල එල්ලෙමින් යන්නට සිදුවූ ඒ ගමන ඉතාම දුෂ්කර එකක්. කෙසේ නමුත් අතිදුෂ්කර ව්‍යායාමයක් අවසානයේ අපි මේ දිය ඇල්ලේ මුදුනට පිවිසියා.

ඇල්ල මුදුනේ සිට

මීටර් 32ක් උස මේ දිය ඇල්ල මුදුනේ සිට අවට බලන විට පහත වනාන්තරය ඉතා සුන්දරව දිස් වෙනවා.

ඇල්ල මුදුනේ සිට

මේ අවට තේ වගාවන් රාශියක් දක්නට ලැබෙනවා. මේ වතුයායන් හිමිව සිටි සුදු ජාතිකයාගේ බල්ලා මේ දියඇල්ල මුදුනින් වැටී මිය ගිය නිසා මේ දිය ඇල්ල "බල්ලා මළ ඇල්ල" නම් වූ බව ප්‍රදේශ වාසියෙක් පැවසුවා.
දිය ඇල්ල මුදුනේ මද වේලාවක් රැඳී සිටි අපි ඉන් අනතුරුව දිය දහරාව ඔස්සේ පහතට බැසීම ආරම්භ කලා. මෙය ඉතා අසීරු මෙන්ම පරෙස්සමෙන් කළ යුතු දෙයක්. මදක් පය වැරදී ගියොත් බල්ලාට වෙච්චි දේම තමයි වෙන්නේ...

දියඇල්ලේ මැද කොටස

බල්ලා මළ ඇල්ල - In it's all glory...

දිය ඇල්ලේ පහළ කොටසට පැමිණ පරිස්සම් ඇති තැනකින් නාගත් අපි බොහෝ සුන්දර මතක හද රඳවා ගෙන ආපසු එන්නට ආවා.
බොහෝ දෙනාගේ ඇහැට වහංව වනගතව පිහිටා තිබීම නිසා මේ ඇල්ල අවට පරිසරය තවමත් විනාශ වී නැහැ. තවමත් එය එසේම පවතිනවා ඇතැයි මා විශ්වාස මෙන්ම ප්‍රාර්ථනාද කරනවා...


මේ දිය ඇල්ලේ වීඩියෝ එකක් හම්බවුණා යූ ටියුබ් එකෙන් ඒකත් බලන්න එහෙනම්...

තවත් යතුරු පැදි චාරිකා සටහන් මෙතැනින්.. http://sobaroo.blogspot.com/2013/01/1.html

වල් අලි, හීලෑ අලි සහ හොර අලි

මෙතක් කල් ලංකාවේ හිටියේ අලි වර්ග දෙකකි. එනම්, වන (වල්) අලි සහ හීලෑ අලි වශයෙනි. නමුත් මෑතක සිට මේ අලි වර්ග දෙකට අමතරව 'හොර අලි' නම් වර්ගයක් ගැනද ජනමාධ්‍ය ඔස්සේ අසන්නට දකින්නට ලැබෙන්නේය. මුන් ඉන්නේද එසේ මෙසේ තැන් වල නොවේය. එක්කෝ දේශපාලුවන් ළඟය. නැත්නම් දේශපාලන හයි හත්තිය ඇති හොඳ දළ කාරයන් ළඟය. එසේත් නැත්නම් පන්සල් වලය. නිකම් ආවාට ගියාට පන්සල්වලත් නොවේය. රට ප්‍රකට යතිවරු වැඩසිටින ටොප් ක්ලාස් පන්සල් වලය.
ආසන්නතතම සිද්ධිය වාර්තා වන්නේ රටේ නමගිය යතිවරයාණන් වහන්සේ නමක් වන 'උඩුවේ ධම්මාලෝක' හිමියන් වැඩ සිටින ඇලන් මැතිනියාරමයෙනි.
මෙහි සිට සොයාගනු ලබන අලි පැටියාගේ වයස අවුරුදු දෙකහමාරකි. මේ තරම් කුඩා අලි පැටියෙකු විහාරයට ලැබෙන්නට ඇත්තේ එකම ක්‍රමයකි. එනම් කැලයේ සිටින මව් ඇතින්න මරා දමා හෝ වෙන යම් ක්‍රමයකින් පැටියා සොරකම් කිරීමෙනි. බොහෝ විට වෙන්නට ඇත්තේ මා මුලින් සඳහන් කල දේය. මන්ද, ඉතා බුද්ධිමත් හා විශාල සමාජානුයෝජනයක් සහිත සත්ත්වයෙකු වන අලියා කිසිවිටෙක තම පැටියා හැර නොයන බැවිනි. වනෝද්‍යාන වල පාරිසරික සංචාර වල යෙදෙන සංචාරකයන් මේ පිළිබඳව සාක්ෂි දරනවා ඇත. පැටියෙකු සිටින රංචුවක් වෙතට සෆාරි ජීප් රථයක් ළං වෙන ඕනෑම අවස්ථාවක මුළු රංචුවම එක් වී පැටියා ආවරණය කර ගනිති. එබැවින් කැලයකින් අලි පැටවකු සොරකම් කිරීම ලෙහෙසි නැත. ඒ හැර මෙතරම් කුඩා අලි පැටවකු ගෘහාශ්‍රිතව සිටින්නට වෙනත් කිසිදු ක්‍රමයක් නැත. ලංකාවේ සිටින හීලෑ අලින්ගෙන් පැටවුන් බෝ කිරීමක් සිදු නොවන තරම්ය. යම් හෙයකින් හීලෑ ඇතින්නක් ගැබ් ගත්තේ නම් ඒ පිළිබඳව වනජීවී සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව දැනුවත් කල යුතුය. අලුත උපන් අලි පැටවාට නිත්‍යානුකුල බලපත්‍රය සකස් කරන්නේ එවිටය. ධම්මාලෝක හිමියන්ගේ අලි පැටියා ගැන මේ වාර්තා කිසිවක් නැත. උන් වහන්සේ කියන්නේ (හුටා.. වැරදුනා- දෙසා වදාරන්නේ) මේ අලි පැටියා තමන්ගේ දායකයෙකුගෙන් ලැබුණු බවය. අලි පැටවුන් වදන්නට පුළුවන් දායකයන් සිටීම සුළුපටු වාසනාවක් නොවේය. මේ ඉතා හුරතල් අලි පැටවා රැගෙන යාම නිසා තමන් වහන්සේත් තම දායකයිනුත් ඉතා කම්පාවට පත්ව සිටින බවද උන්වහන්සේ දෙසා වදාරන සේක. එතකොට මව් ඇතින්නගෙන් දරුවා උදුරාගෙන එනකොට ඒ ඇතින්නටත් අලි රැලේ සෙසු සාමාජිකයන්ටත් දැනෙන්නට ඇත්තේ කම්පාවක් නොවන්නට පුළුවන. ඇතැම් විට පට්ටම ආතල් එකක් වෙන්නටත් බැරි නැත.  
අපට ඇති ලොකුම කණගාටුව වන්නේ මේ සියලු විගඩම් සිද්ද වෙන්නේ 'බෞද්ධ' ලේබලයට මුවා වී වීම නිසාය. ලෝකයේ මෙතෙක් පහළ වූ ඉතාම ප්‍රායෝගික අවිහිංසාවාදී දර්ශනය වන්නේ බෞද්ධ දර්ශනය බව අවිවාදිතය. එකල්හි අලි ඇතුන් යොදා ගත්තේ ප්‍රායෝගික ප්‍රවාහන දුෂ්කරතා විසඳා ගැනීමේ මාර්ගයක් වශයෙනි. ඒ හැර සෝබනේට අලි ඇතුන් පන්සල්වල ගැට ගහගෙන සිටීමක් සිදු නොවීය.
පෙරහැර කිරීම සඳහා අලි ඇතුන් අවශ්‍ය බවත්, එය සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතිය බවත් මේ උන්නැහේලාගේ තර්කයයි. 'සිංහල' කෙසේ වෙතත් කැලයේ සිටින අහිංසක පැටවුන් මව් මරා සොරකම් කරගෙන ඒම 'බෞද්ධ' සංස්කෘතිය අනුගත වන්නේ කෙසේදැයි මට තේරෙන්නේ නැත.
මීට වසර කීපයකට පෙර බෞද්ධයන්ගේ මුදුන් මල්කඩ ලෙස සැලකෙන ශ්‍රී දළඳා මාලිගා පරිශ්‍රයේ සිදු වූ අකටයුත්තක් ද මාධ්‍ය හරහා හෙළිදරව් විය. පින්නවල අලි අනාථාගාරයෙන් ලබා ගත් (බලෙන්) කිරිබොන වයසේ ඇත් පැටවුන් දෙදෙනෙක්  දියවඩන නිලමේ වරයාගේ නිල නිවාස පරිශ්‍රයේ ගැටගසා පහරදෙන අයුරු ඡායාරූප සහිතව රිවිර ඉරිදා සංග්‍රහය හා 'තම්බපන්නි' සඟරාව වාර්තා කළේය. එසේම දිවා කාලයේ පෙරහැර වලට යොදා ගන්නා අලි ඇතුන් විඳින දුක අප බොහෝ දෙන දෑසින් දැක ඇත්තෙමු. අලින් සාමාන්‍යයෙන් ආහාර සොයා සංචාරයේ යෙදෙන්නේ සවස් වරුවේ සහ රාත්‍රී කාලයේය. ඒ දිවා අව් රශ්මිය උන්ට දරාගන්නට අසීරු නිසාය. දිවා කාලය උන් ගත කරන්නේ බොහෝ විට රුක් සෙවණක විවේකීවය. නමුත් පෙරහැරේ යන අලින්ට සිද්ද වෙන්නේ උඩිනුත් යටිනුත් දෙකෙන්ම රත් වී ඇති ගිනිගහන තාර පාරේ කකුලුත් ගැටගසා ගෙන ඒ මදිවාට ඇඟ පුරාම රෙදිත් එල්ලා ගෙන ගමන් කරන්නටය. 

අලියාගේ දේහ උෂ්ණත්ව යාමනය සඳහා උගේ කන් වලින් විශාල කාර්ය භාරයක් ඉටුවේ. ඒවා පුරාම සිහින් රුධිර නාල විසිරී ඇති අතර සිරුරේ අධික උෂ්ණත්වය නිතර කන් සැලීම මගින් සමනය වේ. නමුත් අලින්ට ඇඳුම් අන්දන විට මේවා වැසී යන බැවින් ඌ පත් වන්නේ මහත් අසීරු තත්ත්වයකටය. උඩින් යටින් හා හතරවටින්ම තැම්බෙමින් හරියට අඩිය තියාගන්නට බැරිව උඩපනිමින් පෙරහැරේ යන අලින් දකින අපි ඌ මහත් ශ්‍රද්ධාවෙන් බෙරපද තාලයට නටමින් යන්නේ යයි හුරේ දමන්නෙමු.
අවසාන වශයෙන් මේ ගැටලුව සම්බන්ධයෙන් මල්වතු මහනායක හිමියන් පැවසූ අදහසක් පවසමි. උන්වහන්සේ පවසන්නේ අලි ඇතුන් ගැන කතාකරන උදවිය දිනපතා මරාදමන කුකුලන්, ඌරන්, එළුවන් ගැන කතා නොකරන බවය. බුද්ධාගමේ නාමයෙන් එළුවන් කුකුළන් මරාදමන තැනක් ගැන මා නම් අසා නැත.