සරා සොඳුරු වන රැජිණිය - කන්නෙලිය රක්ෂිත වනාන්තරය

ටික දවසක නිහැඬියාවකට පස්සේ ඔන්න මම අලුත් චාරිකා සටහනක් සමග ආවා. අද මගේ ගමනාන්තය ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ පිහිටි ඉතාම සුන්දර මෙන්ම විශාල ජෛවීය වටිනාකමකින් යුත් පරිසර පද්ධතියක් වෙතයි. උඩුගම නගරයට ආසන්නව පිහිටා ඇති කන්නෙලිය රක්ෂිත වනාන්තරය ගැනයි අද මගේ ලිපිය. මීට පෙර මේ වනාන්තරයේ චාරිකා කල සොඳුරු ගවේශකයා විසින් මෙහි පිහිටීම හා චාරිකා කරන්නන් විසින් දැනගත යුතු කරුණු රාශියකින් යුතු වටිනා ලිපියක් පළකර තිබුනා. ඒ නිසා මම ඒ විස්තර මෙහි ලියන්න යන්නේ නෑ. ඒ ලිපිය මෙතනින් බලන්න. 
කන්නෙලිය රක්ෂිතය සැලකෙන්නේ Bio diversity hot spot එකක් හැටියටයි. (මීට අදාළ නිවැරදි සිංහල නම කිසිවෙක් දන්නවානම් කරුණාකර සටහන් කරන්න.) එසේ සැලකෙන්නේ මේ වනාන්තරයේ ඇති අසීමිත ජෛව විද්‍යාත්මක වටිනාකම නිසයි. එක් කුඩා ප්‍රදේශයක හමුවන වැඩිම ජෛව විවිධත්වය වාර්තා වන්නේ කන්නේලියෙන් බවයි සැලකෙන්නේ. මෙහි ඇති වටිනාකම ඒ අනුව ඔබට සිතා ගත හැකියි. ඒ වටිනාකම් කොයිහැටි වෙතත් අපේ මවුබිමේ එක්තරා අඳුරු යුගයකදී මේ වැසි වනාන්තරය තුනී ලෑලි සඳහා බදු දී තිබුනා. ඒ කාලයේ භාවිත කල තාර යෙදු මාර්ග අදත් වනාන්තරය තුළ දක්නට තිබෙනවා. මේ හේතුව නිසාම කන්නෙලියේ ප්‍රාථමික වනාන්තරය (primary forest) දක්නට ලැබෙන්නේ අඩුවෙන්. වනාන්තරය පුරා පැතිර පවතින්නේ ද්විතියික වනාන්තරයයි (secondary forest). 

වනය තුළින් විහිද යන තාර යෙදු මාර්ගය 

මෙසේ බොහෝ දුරක් දක්වා වනය තුලින් විහිද යන මාර්ගය නිසාම සෙසු වනගත චාරිකා වලට වඩා මෙම සංචරණය පහසුවක් ගෙන දෙනවා. ඉතින් මේ සොඳුරු වනසැරියේදී මගේ තෙවැනි ඇස දුටු සොබා රූ තමයි මේ මම ඔබට ගෙන එන්නේ.

මේ තියෙන්නේ පොගනාටුම් (pogonatum) ශාකය. මූලික ශාක දර්ශයක් ලෙස ජීව විද්‍යා පන්තියේදී අපි ඉගෙන ගත්තේ මෙයා ගැන තමයි. ඔය සුදුපාටට දකින්න තියෙන්නේ මෙයාගේ බීජාණුධානි. මග අසබඩ කණ්ඩියක් මතදී තමයි මම මෙයාව ඡායාරූපයට නැගුවේ. 

කැකිරිවරා Schumacheria castaneifolia

මේ තියෙන්නේ කැකිරිවරා (Schumacheria castaneifolia) ශාකයක්. ශ්‍රී ලංකාවට ආවේනික ශාකයක් වන මෙය සිංහල වෙදකමේ අත්‍යාවශ්‍ය ඖෂධයක් ලෙස සැලකෙනවා. 

Sri Lanka kangaroo lizard -Octocryptis wiegmanni 

මේ ඉන්නේ ශ්‍රීලංකා පිනුම් කටුස්සා Sri lanka kangaroo lizard. Octocryptis wiegmanni එයාගේ පිරිමි සතා තමයි ඔය දකින්නට ඉන්නේ. මෙයාත් අපේ රටට ආවේනික සත්ත්වයෙක්. ඔන්න බලන්න එයාගේ ගැහැනු සතාගේ හැටි. 

Sri Lanka kangaroo lizard -Octocryptis wiegmanni 

Sri Lanka Hump-nosed Lizard - Lyriocephalus scutatus

මේ සත්ත්වයා හැඳින්වෙන්නේ Sri Lanka Hump-nosed Lizard Lyriocephalus scutatusනමින්. පොදු වහරේ බෝදිලිමා නමිනුත් මෙයා හැඳින්වෙනවා. සෙමින් සංචරණය කරන සතෙක් වන බෝදිලිමා අයත් වන්නේ Agamid කුලයටයි. එම කුලයට අයත් ලංකාවේ හමුවන විශාලම සත්ත්වයා වන්නේත් මෙයාම තමයි. මේ ඡායාරූපය ගන්නට තරමක් සමීප වුනත් තමන් සිටි ගහ වටේම කැරකුනා මිසක් එතනින් බැස පලා යන්නට උත්සාහයක් දැරුවේ නෑ. 

Beddomeia species 

එතරම් නොවැදගත් සතෙක් විදිහට පෙනුනත් මේ පුංචි ගොලුබෙල්ලා ලංකාවේ ආවේනික සත්ත්ව විශේෂයක්. Beddomeia ගණයට අයත් ඉතා කුඩා මිරිදිය ගොලුබෙලි විශේෂයක් වන මෙයා පොදුවේ කොළ ගොලුබෙල්ලා යනුවෙන් හැඳින්වෙනවා. නැවතත් මතක් කල යුතු කාරණයක් වන්නේ මෙවන් පරිසර පද්ධතියක ඇවිදිද්දී ඉතා විමසිල්ලෙන් ගමන් කල යුතු බවයි. නැතිනම් මෙවන් කුඩා නමුත් වැදගත් තොරතුරු ඔබෙන් වසන් වන්නට පුළුවන්.

අනගිමල ඇල්ල

කන්නෙලිය වනයේ පිහිටි සුන්දරතම ස්ථානයක් වන්නේ අනගිමල ඇල්ලයි. මීට ළඟාවීම ඉතා පහසු නිසාම කන්නෙලියට එන බොහෝ සංචාරකයන් මෙම දිය ඇල්ල අනිවාර්යයෙන්ම නරඹනවා. මෙය පහසුවෙන් නැරඹීම සඳහා නැරඹුම් පීඨිකාවක් තනා තිබෙනවා. එයින් බැහැරව ඇල්ලට බැසීමට උත්සාහ කිරීම නුවණට හුරු නෑ.
මෙහි ජෛව විද්‍යාත්මක වටිනාකමත් එහිදී ඔබ හැසිරිය යුතු අන්දමත් නැවත නැවත කියන්න මම බලාපොරොත්තු වෙන්නේ නෑ. මොකද මගේ බ්ලොග් එක වටා එකතුවෙලා ඉන්නේ පරිසරයට ගහකොළට  සතාසීපාවට  ආදරය කරන සංවේදී මිනිස්සු. ඔවුන් අතින් මේ පරිසරයට කිසිම හානියක් නොවන බවට මට සීයට සීයක්ම විශ්වාසයි. 

මම අද ඉදිරිපත් කලේ අනගිමල ඇල්ලට යන අතරතුර මා ග්‍රහණය කරගත් සොඳුරු දර්ශන කීපයකුයි. නාරන්ගස් ඇල්ල මංපෙතේ සේයා ඉදිරි ලිපියෙන් බලාපොරොත්තු වෙන්න.

ලක්දසුන් වෙබ් අඩවියේ පලකල ඉංග්‍රීසි ලිපිය මෙතනින් බලන්න.